Að búrvenja ketti
Flestir kattaeigendur eru sammála um að finnast erfitt að fara með köttinn sinn til dýralæknis, jafnvel þótt kötturinn sé heilsuhraustur og þurfi aðeins árlega skoðun. Því miður fer það svo að margir kisueigendur sleppa því hreinlega að fara til dýralæknis. Á meðan flestir hundar hoppa kátir inn í bíl, berjast kettir gegn því að vera troðið inn í búr og dýralæknaferðin byrjar á glímuleik sem er jafn erfiður fyrir kött og eiganda.
Þetta þarf alls ekki að vera svona erfitt. Nýleg rannsókn sem var birt í Applied Animal Behavior sýndi að þegar kettir eru vandir rólega við búr, verður ekki aðeins auðveldara að koma þeim til dýralæknisins heldur verður öll ferðin ánægjulegri fyrir kisu og eiganda. Kettirnir upplifa minna stress og heimsóknin tekur styttri tíma.
Þú þarft líklega ekki rannsókn til að segja þér að lífið væri auðveldara ef kisinn þinn samþykkti búrið sitt. En ÞINN köttur gæti ekki mögulega lært þetta. Eða hvað? Jújú, kannski lærðir kisuhvíslarar geti kennt köttum að fara sjálfviljugir inn í búr en gætir þú virkilega kennt þínum ketti?
Svarið er já. Þú getur það. Það er ekki jafn erfitt að þjálfa ketti og margir halda. Og það tekur ekki jafn mikinn tíma og margir halda.
Undirstöðuatriðin:
Til að byrja með, er mikilvægt að skilja nokkur undirstöðuatriði þess að þjálfa kettti. Eitt þeirra er að hvert þjálfunarskipti þarf að vera mjög stutt. Bara ein til tvær mínútur. Þú getur miðað við að gefa kettinum 5-6 nammibita og það er það eina sem hann mun hafa pláss fyrir áður en hann verður kominn með nóg. Kettir endast ekki jafn lengi í þjálfun og t.d. hundar og þeir verða saddir mun fyrr.
Annað, köttum finnst nýjir hlutir vera grunsamlegir. Þess vegna er mikilvægt að þeir séu vanir því að sjá búrið sitt áður en þjálfun hefst. Geymdu búrið á áberandi stað í stofunni eða í rými sem kötturinn þinn eyðir miklum tíma í. Þetta flýtir mjög fyrir þjálfun, frekar en að geyma búrið í geymslunni og draga það bara fram þegar þú ætlar að þjálfa. Það er líka mun líklegra að þú munir eftir að þjálfa reglulega ef búrið er alltaf í augnsýn. Svo eru minni líkur á að kisinn hiki við að nálgast þennan nýja grunsamlega hlut.
Verðlaun:
Notaðu ljúffeng verðlaun. Verðlaun geta verið t.d. rjómaostur, túnfiskur eða dósamatur. Það eru til alls kyns tilbúnar fyllingar í dýrabúðum sem gott er að nota í þjálfun, t.d. Kong túbur með lifrar eða laxabragði. Gefðu verðlaunin af skeið eða viðarprjónum (sushi-prjónum). Margir kettir fíla ekki þegar þú snertir matinn þeirra, svo þeim gæti líkað illa við að maturinn snerti fingur þína.
Skref fyrir skref:
Við tökum lítil skref og förum ekki áfram fyrr en vel gengur á núverandi skrefi. Best er að nota plastbúr þar sem hægt er að taka efri helminginn og hurðina af búrinu.
Fyrsta markmið er að fá köttinn til að ganga sjálfur inn í búrið og vera þar í smá tíma. Byrjaðu á að taka efri partinn og hurðina af búrinu. Hafðu neðri partinn á gólfinu og notalegt teppi í búrinu.
Sumir kettir munu fara beint inn í búrið ef þú setur nammi inn í það á meðan aðrir kettir þurfa nokkur minni skref til að komast á þann stað. Þá gætir þú þurft að byrja á að verðlauna köttinn einungis fyrir að nálgast búrið. Þegar kötturinn nálgast búrið öruglega og líður vel geturðu verðlaunað hann fyrir að setja einn fót inn í búrið, svo báða framfætur, svo alla fætur, svo fyrir að vera inni í búrinu í 5 sekúndur o.s.frv.
Aftur, hver köttur er einstakur svo það getur verið mjög breytilegt hversu mörg skipti þetta tekur og hve langan tíma. Mundu að hvert þjálfunarskipti tekur aðeins 1-2 mínútur og þú gefur ekki meira en 5-6 bita. Þetta getur því tekið þónokkur skipti.
Bættu nú við efri partinum af búrinu, en ekki festa hurðina strax á. Farðu gegnum sömu skref og áður, eftir þörfum. Verðlaunaðu fyrir að nálgast búrið, stíga inn, vera inni í búrinu í smá stund o.s.frv. Þegar kisi er búinn að gera þetta nokkrum sinnum, bættu hurðinni við en hafðu hana opna. Endurtaktu nokkrum sinnum.
Byrjaðu nú að loka hurðinni og opna hana strax aftur og verðlaunaðu á meðan kötturinn er inni í búrinu. Lokaðu hurðinni smám saman í lengri og lengri tíma og verðlaunaðu alltaf í lokin.
Þegar kötturinn er öruggur í búrinu með lokaða hurð geturðu byrjað að lyfta búrinu upp. Lyftu búrinu rólega upp og leggðu það strax aftur niður. Verðlaunaðu. Bættu smám saman við tíma og prófaðu að ganga rólega um herbergið með búrið. Passaðu að lyfta búrinu ekki hratt upp og leggðu það alltaf rólega niður aftur. Ímyndaðu þér hvernig þér myndi líða lokaður inni í búri sem væri á ferð.
Þegar þetta er orðið ekkert mál fyrir köttinn er sniðugt að bæta við örstuttum bílferðum sem enda ekki hjá dýralækninum.
Hversu langan tíma tekur þetta?
Það er mjög misjafnt milli katta hversu langan tíma svona þjálfun tekur. Fylgstu vel með merkjamáli kattarins og viðbrögðum hans. Ekki flýta þér. Fyrri reynsla kattarins skipti einnig miklu máli. Ef þú ert að kenna kettling sem hefur aldrei séð búr áður, gæti þjálfunin tekið nokkra daga. Ef kötturinn er nú þegar hræddur við búr og tengir það við erfiðar bílferðir og dýralæknaheimsóknir þá mun þjálfunin taka lengri tíma, jafnvel nokkra mánuði.
Mundu þó að þótt þjálfunin geti tekið langan tíma þá eru þetta einungis ein til tvær mínútur á dag og það er ekki nauðsynlegt að þjálfa á hverjum degi. Það er t.d. sniðugt að taka stutt þjálfunarsyrpu alltaf áður en þú gefur kisu að borða.
Svona þjálfun verður líka fljótt að gæðastund sem þú og kötturinn þinn eigið saman sem eykur nánd og traust milli ykkar.
Þetta þarf alls ekki að vera svona erfitt. Nýleg rannsókn sem var birt í Applied Animal Behavior sýndi að þegar kettir eru vandir rólega við búr, verður ekki aðeins auðveldara að koma þeim til dýralæknisins heldur verður öll ferðin ánægjulegri fyrir kisu og eiganda. Kettirnir upplifa minna stress og heimsóknin tekur styttri tíma.
Þú þarft líklega ekki rannsókn til að segja þér að lífið væri auðveldara ef kisinn þinn samþykkti búrið sitt. En ÞINN köttur gæti ekki mögulega lært þetta. Eða hvað? Jújú, kannski lærðir kisuhvíslarar geti kennt köttum að fara sjálfviljugir inn í búr en gætir þú virkilega kennt þínum ketti?
Svarið er já. Þú getur það. Það er ekki jafn erfitt að þjálfa ketti og margir halda. Og það tekur ekki jafn mikinn tíma og margir halda.
Undirstöðuatriðin:
Til að byrja með, er mikilvægt að skilja nokkur undirstöðuatriði þess að þjálfa kettti. Eitt þeirra er að hvert þjálfunarskipti þarf að vera mjög stutt. Bara ein til tvær mínútur. Þú getur miðað við að gefa kettinum 5-6 nammibita og það er það eina sem hann mun hafa pláss fyrir áður en hann verður kominn með nóg. Kettir endast ekki jafn lengi í þjálfun og t.d. hundar og þeir verða saddir mun fyrr.
Annað, köttum finnst nýjir hlutir vera grunsamlegir. Þess vegna er mikilvægt að þeir séu vanir því að sjá búrið sitt áður en þjálfun hefst. Geymdu búrið á áberandi stað í stofunni eða í rými sem kötturinn þinn eyðir miklum tíma í. Þetta flýtir mjög fyrir þjálfun, frekar en að geyma búrið í geymslunni og draga það bara fram þegar þú ætlar að þjálfa. Það er líka mun líklegra að þú munir eftir að þjálfa reglulega ef búrið er alltaf í augnsýn. Svo eru minni líkur á að kisinn hiki við að nálgast þennan nýja grunsamlega hlut.
Verðlaun:
Notaðu ljúffeng verðlaun. Verðlaun geta verið t.d. rjómaostur, túnfiskur eða dósamatur. Það eru til alls kyns tilbúnar fyllingar í dýrabúðum sem gott er að nota í þjálfun, t.d. Kong túbur með lifrar eða laxabragði. Gefðu verðlaunin af skeið eða viðarprjónum (sushi-prjónum). Margir kettir fíla ekki þegar þú snertir matinn þeirra, svo þeim gæti líkað illa við að maturinn snerti fingur þína.
Skref fyrir skref:
Við tökum lítil skref og förum ekki áfram fyrr en vel gengur á núverandi skrefi. Best er að nota plastbúr þar sem hægt er að taka efri helminginn og hurðina af búrinu.
Fyrsta markmið er að fá köttinn til að ganga sjálfur inn í búrið og vera þar í smá tíma. Byrjaðu á að taka efri partinn og hurðina af búrinu. Hafðu neðri partinn á gólfinu og notalegt teppi í búrinu.
Sumir kettir munu fara beint inn í búrið ef þú setur nammi inn í það á meðan aðrir kettir þurfa nokkur minni skref til að komast á þann stað. Þá gætir þú þurft að byrja á að verðlauna köttinn einungis fyrir að nálgast búrið. Þegar kötturinn nálgast búrið öruglega og líður vel geturðu verðlaunað hann fyrir að setja einn fót inn í búrið, svo báða framfætur, svo alla fætur, svo fyrir að vera inni í búrinu í 5 sekúndur o.s.frv.
Aftur, hver köttur er einstakur svo það getur verið mjög breytilegt hversu mörg skipti þetta tekur og hve langan tíma. Mundu að hvert þjálfunarskipti tekur aðeins 1-2 mínútur og þú gefur ekki meira en 5-6 bita. Þetta getur því tekið þónokkur skipti.
Bættu nú við efri partinum af búrinu, en ekki festa hurðina strax á. Farðu gegnum sömu skref og áður, eftir þörfum. Verðlaunaðu fyrir að nálgast búrið, stíga inn, vera inni í búrinu í smá stund o.s.frv. Þegar kisi er búinn að gera þetta nokkrum sinnum, bættu hurðinni við en hafðu hana opna. Endurtaktu nokkrum sinnum.
Byrjaðu nú að loka hurðinni og opna hana strax aftur og verðlaunaðu á meðan kötturinn er inni í búrinu. Lokaðu hurðinni smám saman í lengri og lengri tíma og verðlaunaðu alltaf í lokin.
Þegar kötturinn er öruggur í búrinu með lokaða hurð geturðu byrjað að lyfta búrinu upp. Lyftu búrinu rólega upp og leggðu það strax aftur niður. Verðlaunaðu. Bættu smám saman við tíma og prófaðu að ganga rólega um herbergið með búrið. Passaðu að lyfta búrinu ekki hratt upp og leggðu það alltaf rólega niður aftur. Ímyndaðu þér hvernig þér myndi líða lokaður inni í búri sem væri á ferð.
Þegar þetta er orðið ekkert mál fyrir köttinn er sniðugt að bæta við örstuttum bílferðum sem enda ekki hjá dýralækninum.
Hversu langan tíma tekur þetta?
Það er mjög misjafnt milli katta hversu langan tíma svona þjálfun tekur. Fylgstu vel með merkjamáli kattarins og viðbrögðum hans. Ekki flýta þér. Fyrri reynsla kattarins skipti einnig miklu máli. Ef þú ert að kenna kettling sem hefur aldrei séð búr áður, gæti þjálfunin tekið nokkra daga. Ef kötturinn er nú þegar hræddur við búr og tengir það við erfiðar bílferðir og dýralæknaheimsóknir þá mun þjálfunin taka lengri tíma, jafnvel nokkra mánuði.
Mundu þó að þótt þjálfunin geti tekið langan tíma þá eru þetta einungis ein til tvær mínútur á dag og það er ekki nauðsynlegt að þjálfa á hverjum degi. Það er t.d. sniðugt að taka stutt þjálfunarsyrpu alltaf áður en þú gefur kisu að borða.
Svona þjálfun verður líka fljótt að gæðastund sem þú og kötturinn þinn eigið saman sem eykur nánd og traust milli ykkar.
